Thực phẩm chức năng - Hiểu đủ để dùng đúng

Bên cạnh việc ăn uống hợp lý, thể dục điều độ thì bổ sung dinh dưỡng từ các loại thực phẩm chức năng (TPCN) đang được quan tâm. Thế nhưng, bản chất của TPCN đang bị hiểu chưa đúng dẫn đến những tranh cãi trong cộng đồng người tiêu dùng.

TPCN là thần dược, dùng càng nhiều càng tốt?

Trước tiên, công dụng của TPCN là không thể bàn cãi. Không chỉ cung cấp dinh dưỡng cơ bản, TPCN còn có giúp phòng bệnh và tăng cường sức khỏe nhờ các chất chống oxy hóa (beta-caroten, lycopen, lutein, vitamin C, E...), chất xơ và một số thành phần khác. Những lợi ích này giúp người dùng bổ sung đầy đủ dưỡng chất cần thiết từ thiên nhiên. Bên cạnh việc ăn uống hợp lí và vận động vừa sức thì TPCN sẽ giúp người dùng đạt được sức khỏe tối ưu.

Với những hiệu quả trên, việc người tiêu dùng đổ xô sử dụng TPCN là điều dễ hiểu.Tuy nhiên, xét cho cùng TPCN cũng chỉ là một phương thức bổ sung dinh dưỡng, việc lạm dụng quá đà và không phù hợp với cơ thể mỗi người có thể gây nên tình trạng thừa chất. Nhiều người ngộ nhận đây là thần dược nên có quan điểm dùng càng nhiều càng ngừa được nhiều bệnh.

Khắc phục tình trạng này, dược sỹ CKII Bùi Văn Uy khuyên người tiêu dùng không nên sử dụng TPCN một cách tùy tiện mà nên có cân nhắc: tìm hiểu kỹ thành phần tính năng có phù hợp với việc hỗ trợ chữa bệnh cho mình không, không nên dùng theo quảng cáo hay theo lời khen của người khác vì nhu cầu và thể trạng của mỗi người là khác nhau. Người tiêu dùng có quyền tự mua TPCN chứ không bắt buộc mua theo đơn như dược phẩm, nhưng nếu chưa hiểu kỹ thì nên hỏi ý kiến bác sĩ, lương y, dược sĩ. Những TPCN có hàm lượng hoạt chất chức năng cao hay có thể gây tác dụng không mong muốn trên nhãn đều có lưu ý rõ, phải dùng đúng liều đã chỉ dẫn. Làm được các điều trên sẽ dùng TPCN hợp lý an toàn.

TPCN gây hại cho sức khỏe?

Mới đây, đã có trường hợp người tiêu dùng phản ánh TPCN như thực phẩm bổ sung Vitamin C, thực phẩm bổ sung Canxi và Magie, thực phẩm bổ sung chất xơ từ rau củ, thực phẩm chức năng bảo vệ gan, thực phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất hàng ngày,… gây ra các biểu hiện thần kinh thể nhược, nhịp xoang nhanh, tăng cân nhanh, buồn ngủ. Trả lời về vấn đề này, PGS. TS. Trần Đáng - Chủ tịch Hiệp hội TPCN Việt Nam (VAFF) cho rằng đây là kết luận thiếu cơ sở khoa học cũng như không có nghiên cứu trong đó đặt ra mối liên quan của việc bổ sung các thành phần này với các biểu hiện bệnh nêu trên. Ví dụ, Vitamin C là một vitamin tan trong nước, vì vậy sẽ cần bổ sung hàng ngày và lượng dư thừa sẽ được đào thải qua nước tiểu, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Theo đó, để xác định ảnh hưởng của vấn đề liều lượng từ TPCN, cần thực hiện một nghiên cứu dịch tễ học để kết luận trên cơ sở khoa học.

Nhận định về trường hợp trên, dược sỹ Bùi Văn Uy cũng cho biết thêm nguyên nhân nằm ở việc người tiêu dùng chưa chọn đúng loại phù hợp với cơ thể và sử dụng không đúng liều. “Về bản chất TPCN không độc và an toàn với người sử dụng”, dược sỹ Bùi Văn Uy khẳng định.

Mỗi TPCN khi đến với người dùng đều có khuyến cáo và hướng dẫn cụ thể để phát huy tối đa tác dụng. Anh Hùng (thương nhân – TP.HCM) đang sử dụng thường xuyên Thực Phẩm Bổ Sung Vitamin C từ 2 năm nay, anh cho biết, do thường xuyên gặp khách hàng nên thời gian biểu của anh không ổn định, sức đề kháng của anh vốn không tốt nên cần nhu cầu Vitamin C cao. Khi dùng, anh đặc biệt chú ý điều chỉnh theo nhu cầu cơ thể nên sức khỏe tiến triển rõ rệt.

Không chỉ Thực Phẩm Bổ Sung Vitamin C, các TPCN thường được tin dùng do tập trung vào nhu cầu cụ thể của mỗi người. Ví dụ như Thực Phẩm Bổ Sung Chất Xơ Từ Rau Củ giúp cải thiện tình trạng táo bón, mang lại cảm giác no rất tốt cho người muốn giảm cân. Hay Thực Phẩm Bổ Sung Canxi và Magie là sản phẩm rất tốt cho thanh thiếu niên trong giai đoạn phát triển nhanh, người trung niên, phụ nữ có thai và cho con bú,… Những TPCN này đều được sản xuất cho các đối tượng nhất định, với quy định nghiêm ngặt về liều lượng và kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo không gây ra những biến chứng hoặc trở ngại trong quá trình sử dụng.

Bản thân TPCN không thể gây nên các biến chứng này, vấn đề là người dùng có hiểu rõ bản thân mình cần gì hay không. Thêm vào đó, nhiều người đề cao tác dụng của TPCN, hoặc ngộ nhận rằng cơ thể đã đủ chất nên bỏ qua các yếu tố khác như ăn uống, vận động, thường xuyên có lối sống không lành mạnh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Khi có biến chứng, người dùng thường hiểu nhầm là do TPCN mà quên mất đây không phải là thuốc, nên không thể tạo ra những biến chứng y học.

TPCN dù tốt, cũng chỉ là một nguồn bổ sung các chất cần thiết cho cơ thể chứ không phải là thuốc chữa bá bệnh, và người tiêu dùng vẫn cần chịu trách nhiệm chính về sức khỏe của mình. Bên cạnh TPCN, nên duy trì một chế độ ăn uống hợp lý, xây dựng lối sống lành mạnh, cân bằng. Đặc biệt, người dùng nên biết rõ nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể để lựa chọn các sản phẩm đúng, đồng thời tìm hiểu kỹ về hướng dẫn sử dụng và chỉ tìm đến những thương hiệu uy tín.

Thành Nguyễn