Chống tiêu cực = Siết đại học

Bộ Giáo dục đề xuất ba phương án môn thi trong kỳ thi quốc gia và đang được dư luận hết sức quan tâm. Tuy nhiên, nhiều quan điểm cho rằng dù hình thức nào vẫn gây tốn kém lãng phí toàn xã hội và không hiệu quả. Là người có nhiều năm giảng dạy ở nước ngoài lẫn trong nước, GS Nguyễn Đăng Hưng có những phân tích chuyên sâu về vấn đề này.

Không có kỳ thi phổ thông toàn quốc

. Phóng viên:Cả ba phương án cải tổ cho kỳ thi đều buộc học sinh phải ôn luyện từ tám đến 11 môn học. Như vậy có quá tải với học sinh không, thưa giáo sư?

+ GS Nguyễn Đăng Hưng: Chưa có một xứ nào mà vừa thi PTTH rồi lại thi ĐH cả. Ở nước ngoài họ có kỳ thi cuối năm để biết học sinh đó đã tốt nghiệp trung học chứ không có kỳ thi tốt nghiệp trung học toàn quốc. Duy chỉ có nước Pháp trước đây cũng từng có kỳ thi toàn quốc gọi là thi tú tài toàn quốc. Nhưng vấn đề ở chỗ khi người ta thi ở các trường phổ thông hay toàn quốc thì các kỳ thi rất nghiêm túc. Như Pháp thi tú tài trước khi gửi đi chấm, bài được rọc phách. Thường các giáo viên được luân chuyển chấm thi ở vùng khác chứ không ở một chỗ. Họ quan niệm rằng nếu phổ thông học hành không tốt thì vào ĐH cũng rớt và khó có thể tốt nghiệp. Vậy tại sao chúng ta không học lấy cách làm của các nước Tây Âu để áp dụng. Đẻ ra nhiều kỳ thi nhưng kết quả không chất lượng chỉ gây tốn kém tiền của của xã hội.

. Nghĩa là Bộ Giáo dục không can thiệp vào việc có thi hay không và nếu có cũng không can thiệp đề thi... từ phổ thông đến ĐH?

+ Hầu hết các trường được tự do, tự chủ quyết định việc này. Hầu hết các trường ĐH đều không phải thi. Tuy nhiên, với một số ngành kỹ thuật thì yêu cầu bắt buộc các trường đặt ra là thi môn toán. Chẳng hạn, ở Pháp các trường kỹ thuật danh giá như CĐ Bách khoa Pháp, CĐ Điện Paris... thì thi 10 người chỉ lấy một. Hay tại Bỉ các ngành kỹ sư bắt buộc phải thi môn toán. Và trong môn toán này phải thi đến sáu loại toán cao cấp: toán hình, toán số... đủ loại toán. Bởi họ quan niệm ngành này đào tạo kỹ sư, nếu toán không giỏi thì làm sao học được. Khi ra trường ngành này đòi hỏi sự chính xác rất cao và liên quan đến nhiều người. Chẳng hạn, anh thiết kế một cây cầu, một chiếc xe hơi... nếu có sai số thì anh gây thiệt hại đến hàng trăm ngàn người.

. Vậy tại sao lại chỉ thi môn toán mà không thi cả lý và hóa?

+ Họ quan niệm nếu đã giỏi toán thì môn lý, hóa chắc chắn sẽ giỏi.

. Việc thi cử có bị áp lực hay yêu cầu về chỉ tiêu số lượng không, thưa ông?

+ Họ chỉ yêu cầu, chẳng hạn một trường ĐH được nhà nước trả lương cho 500 giáo sư, 1.000 giảng viên, 1.000 trợ lý. Anh không được bổ nhiệm quá số lượng này, nếu quá trường phải tự trả. Với số giảng viên này trường phải đảm bảo mỗi năm sẽ xét tuyển được bao nhiêu sinh viên, nếu ít hơn thì sang năm sẽ bị cắt bớt số giảng viên. Nghĩa là nhà nước khuyến khích đi học, họ tính đầu vào chứ không tính đầu ra nên không thể tiêu cực được. Nên học 1.000 thì ra chỉ 500 là chuyện bình thường.

Không thể có chuyện tiêu cực

. Được biết ngay cả phổ thông chứ không chỉ ĐH, nếu không đủ điểm cũng không được tốt nghiệp?

+ Đúng vậy, với những trường kỹ thuật hay ngành xã hội đều thế. Chẳng hạn, với ngành xã hội nhân văn, như văn chương, luật thì ghi danh thoải mái nhưng thi vào 200 thì ra trường còn 150 thôi. Một nửa sinh viên chưa ra trường được phải chờ để thi tốt nghiệp năm sau. Nhưng ngay cả năm sau cũng chỉ đỗ khoảng 80% mà thôi. Thậm chí có nhiều sinh viên sau khi thi tới bốn lần không đỗ nên buộc phải đổi ngành khác mà học.

. Chẳng lẽ không có tình trạng học sinh mua điểm hoặc học sinh thông đồng với giáo viên để có thể tốt nghiệp hoặc vào trường?

+ Làm giáo dục trên 50 năm rồi tôi chưa từng thấy trường hợp nào như vậy cả. Vì lương của các giáo sư tại Bỉ cao nhất nước, lương bằng cấp bộ trưởng, khoảng 6.000 euro/tháng (gần 200 triệu đồng). Và mỗi tuần như tôi chỉ phải dạy năm tiếng, thời gian còn lại được tự do và họ thường dành thời gian nghiên cứu. Chính vì vậy họ không vì một chút tiền để khi bị phát hiện sẽ mất uy tín, mất chức. Hơn nữa đây là một nền giáo dục lấy căn bản đạo đức cuộc đời là tính trung thực của mọi người. Sự trung thực từ một anh thợ đến anh kỹ sư. Anh thợ có đo chính xác bề dày của vết nứt thì anh kỹ sư mới tính toán chính xác được. Nếu tính sai, gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị bỏ tù. Vì thế không có sự gian dối.

. Vậy làm sao để có thể không có tiêu cực nếu chúng ta bỏ kỳ thi ĐH hoặc phổ thông ở Việt Nam?

+ Sợ tiêu cực, đó là vì xã hội ta đã tạo ra nhiều con người tiêu cực. Và chính sách hiện nay không đủ cho người ta sống, giáo viên lương ba cọc ba đồng nên họ phải kiếm thêm thu nhập. Cải tổ giáo dục là phải cải tổ lương cho giáo viên, cải tổ cách chọn lựa thầy, lựa sách, đào tạo, tránh để tình trạng thầy không ra thầy trò không ra trò. Chẳng hạn, với các trường sư phạm đầu tư đúng nghĩa và các thầy phải thật tốt. Siết những người thầy tương lai để tạo ra những con người trí tuệ thực sự. Và học làm thầy đã khó thì ra trường phải trả lương để họ đủ nuôi gia đình và xã hội trọng vọng. Nếu xảy ra tiêu cực bị cách chức, bị chê cười thì ai dám làm.

. Xin cảm ơn Giáo sư.

Theo Yên Trang

Pháp luật TPHCM