Cuộc tập trận rầm rộ này mang tên Talisman Sabre 2015, diễn ra từ ngày 5 - 21.7 tại bờ biển Dundee vùng Top End (Úc) thuộc hàng lớn nhất từ trước đến nay. 30.000 binh sĩ Mỹ, Nhật Bản, Úc thao diễn nhảy dù và đổ bộ vào bờ biển dưới sự quan sát của các sĩ quan quân đội Trung Quốc với tư cách quan sát viên, theo trang tin Stars and Stripes (Mỹ) ngày 19.7. Cuộc tập lần này quy tụ trên 200 máy bay quân sự, 3 tàu ngầm và 21 tàu chiến.
Úc đóng vai trò quan trọng đối với an ninh trong khu vực Thái Bình Dương. Thách thức lớn của Úc là vừa thắt chặt quan hệ chiến lược với Nhật Bản, đồng minh của Mỹ, mà không đụng chạm đến Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Canberra.
Giáo sư Hugh White, chuyên nghiên cứu chiến lược thuộc Đại học Quốc gia Úc, nhận định việc Nhật Bản tham gia tập trận ở Dundee, cách thành phố Darwin (Úc) 140 km về phía tây nam, có nguy cơ chọc giận Trung Quốc.
“Mỹ, Nhật Bản và Úc đang hành xử ngày càng giống như họ là khối đồng minh ba bên; lý do là muốn đáp trả lại việc Trung Quốc thách thức trật tự mà Mỹ muốn thiết lập ở châu Á. Các lãnh đạo Trung Quốc nắm rõ xu hướng này và chắc chắn họ không thích điều đó”, ông White nhận định.
Hồi tuần rồi, Hạ viện Nhật Bản đã thông qua dự luật phòng vệ tập thể cho phép quân đội Nhật Bản có quyền hỗ trợ quân sự cho đồng minh và tham chiến ở nước ngoài, lần đầu tiên kể từ sau Thế chiến thứ hai. Dự luật này vẫn còn chờ Thượng viện thông qua, nhưng các chuyên gia nhận định dự luật này chắc chắn được thông qua do liên minh cầm quyền của Thủ tướng Shinzo Abe chiếm đa số ghế ở Thượng viện. Bên cạnh đó, 73 năm sau khi đế quốc Nhật Bản cho ném bom giết chết hàng trăm người ở Darwin trong thời Thế chiến thứ hai, sự hiện diện của khoảng 40 binh sĩ Nhật Bản trong cuộc tập trận cũng thu hút sự chú ý từ dư luận Úc cũng như sự có mặt của các sĩ quan quân đội Trung Quốc với vai trò quan sát viên.
“Tôi biết Quân đội Đế quốc Nhật Bản từng đánh bom Darwin”, trung tá Nhật Bản Kuzuo Anamai trả lời phỏng vấn truyền thông Úc khi được hỏi về vấn đề lịch sử của quân đội Nhật Bản thời Thế chiến thứ hai. Ông Anamai cũng cho hay ông đã có “những cuộc nói chuyện tích cực về mối quan hệ mới” với các quan chức của Úc.
“Sự trỗi dậy của Trung Quốc chắc chắn khiến Nhật Bản phải tăng cường quan hệ quốc phòng với Úc”, ông James Schoff, nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Carnegie Endowmen ở thủ đô Tokyo (Nhật Bản), nhận định.
Trung Quốc có tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở biển Hoa Đông. Bên cạnh đó, Bắc Kinh thời gian qua gia tăng hoạt động xây dựng đảo nhân tạo trái phép tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam ở Biển Đông, bất chấp sự phản đối của các nước trong khu vực. Trung Quốc là một trong số 30 quốc gia cử quan sát viên tham gia cuộc tập trậ chung lần này, Phó đô đốc Úc David Johnston cho biết.
“Cuộc tập trận rất minh bạch. Chúng tôi thường xuyên liên lạc với các quan chức Trung Quốc. Không có bất kỳ hoạt động nào khiến cho họ phải quan ngại”, ông Johnston cho hay.