Diện mạo đô thị mới trên Cao Nguyên

Chỉ sau 10 năm thành lập, từ một thị trấn vùng sâu nhỏ bé, heo hút, cơ sở hạ tầng thấp kém, đời sống nhân dân gặp vô vàn khó khăn…, nhưng được sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước, sự nỗ lực, chung sức, đồng lòng của Đảng bộ, quân và dân trong tỉnh, đến nay Gia Nghĩa đã trở thành một đô thị với một diện mạo mới trên vùng đất đỏ Cao Nguyên hùng vĩ này.

Dưới cái nắng êm dịu của những ngày cuối năm, đi trên những con đường nhựa phẳng lì, rộng thênh thang và lộng gió giữa trung tâm đô thị Gia Nghĩa, chúng tôi bị cuốn hút bởi những công sở, công trình công cộng của tỉnh và thị xã mới được xây dựng hoành tráng với kiểu dáng kiến trúc hiện đại nhấp nhô bên các sườn đồi bát úp. Chào mừng năm mới và kỷ niệm 10 năm ngày thành lập tỉnh nên trên các trục đường chính của thị xã Gia Nghĩa cũng được trang hoàng cây cảnh, cờ phướng, cờ Tổ quốc… càng làm cho Gia Nghĩa thêm rực rỡ, lộng lẫy hơn mọi ngày.

Hòa trong không khí hân hoan của người dân Gia Nghĩa, nguyên Chủ tịch HĐND tỉnh Đác Nông K’Beo cùng chúng tôi đến thăm công trình xây dựng hồ trung tâm thị xã Gia Nghĩa, đây là một trong những công trình trọng điểm kỷ niệm 10 năm ngày thành lập tỉnh. Đứng trên đập tràn của công trình chỉ tay về phía những công trình mới xây dựng ở khu vực trung tâm hành chính tỉnh, ông K’Beo phấn khởi cho biết: “Gia Nghĩa có được vóc dáng đô thị như hôm nay là cả quá trình nỗ lực lớn của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Đác Nông nói chung, thị xã Gia Nghĩa nói riêng”. Bởi ngay sau khi thành lập tỉnh, nhận thức vai trò, tầm quan trọng của đô thị Gia Nghĩa trong phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh, nên cuối năm 2007, Tỉnh uỷ Đác Nông đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TU về xây dựng, phát triển đô thị Gia Nghĩa giai đoạn 2008-2010 và định hướng đến năm 2020, nhằm xây dựng Gia Nghĩa trở thành đô thị văn minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp, mang đậm bản sắc văn hoá riêng của vùng Nam Tây Nguyên, xứng đáng với vị trí là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh-quốc phòng của tỉnh. Trong 10 năm qua, đặc biệt là sau hơn sáu năm thực hiện Nghị quyết của Tỉnh ủy, đến nay đô thị Gia Nghĩa đã có sự thay đổi toàn diện và từng bước trở thành một đô thị hiện đại trên Cao Nguyên hùng vĩ này.

Theo lãnh đạo UBND thị xã Gia Nghĩa, sau 10 năm thành lập, thị xã đã có bước phát triển khá toàn diện. Chỉ tính riêng những công trình xây dựng do thị xã đầu tư, quản lý là 174 công trình với số vốn hơn 790 tỷ đồng, trong đó đã có 152 công trình hoàn thành đưa vào sử dụng, 22 công trình đang trong qúa trình xây dựng. Ngoài ra, thị xã cũng đã phê duyệt quy hoạch 35 dự án với diện tích hơn 1.500 ha để xây dựng, chỉnh trang đô thị, sắp xếp ổn định dân cư, xây dựng các trung tâm dịch vụ-thương mại… Đó là chưa kể hàng chục dự án, công trình do các sở, ngành của tỉnh làm chủ đầu tư với nguồn vốn hàng tỷ đồng, đến nay hầu hết các công trình đã đưa vào sử dụng như khu trung tâm hành chính tỉnh diện tích 95 ha, khu trung tâm hành chính thị xã diện tích 50 ha; khu Sùng Đức 131 ha; khu đô thị mới Đác Nia 70 ha… và hàng loạt công trình giao thông, công sở, trường học, bệnh viện, hệ thống điện, cấp nước, viễn thông, trung tâm thương mại, các khu dân cư mới, khu vui chơi giải trí…, tạo cho bộ mặt đô thị Gia Nghĩa ngày càng khởi sắc. Được sự đầu tư lớn của Đảng, Nhà nước và của tỉnh đã góp phần thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm của thị xã đạt 21,8%/năm; cơ cấu kinh tế chuyển biến tích cực, tỷ trọng dịch vụ-thương mại, công nghiệp-xây dựng tăng mạnh; tỷ trọng ngành nông nghiệp giảm dần. Đến cuối năm 2013, lĩnh vực dịch vụ-thương mại đạt 1.592 tỷ đồng, tăng hơn năm lần so với năm 2005, đóng góp gần 45% trong cơ cấu kinh tế của thị xã. Nhờ đó, thu nhập bình quân đầu người của thị xã cũng tăng cao, đến cuối năm 2013 đạt hơn 40 triệu đồng/người/năm; số hộ nghèo theo tiêu chí mới giảm xuống còn dưới 4% và Gia Nghĩa là địa phương có tỷ lệ hộ nghèo thấp nhất tỉnh...

Sự thay đổi lớn của đô thị Gia Nghĩa, đặc biệt là kết cấu hạ tầng đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân chuyển đổi từ lao động nông nghiệp sang lao động phi nông nghiệp, mở rộng sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống về mọi mặt. Sự thay đổi lớn của thị xã Gia Nghĩa hôm nay không chỉ người phương xa đến mới nhận thấy mà chính người dân sở tại thấu hiểu hơn ai hết.

Đến phường Nghĩa Thành, chúng tôi gặp bác Trần Văn Minh, gần 80 tuổi đang ngắm nghía trục đường Bắc Nam rộng 36m với đầy đủ hệ thống đèn chiếu sáng, cây xanh trồng thẳng tắp, là điểm nhấn lớn của đô thị Gia Nghĩa hiện nay. Bác Minh tâm sự: “Tôi rời quê hương Hà Tĩnh lên Gia Nghĩa lập nghiệp đã 40 năm rồi, nhưng chưa bao giờ thấy Gia Nghĩa to, đẹp lộng lẫy như hôm nay. Chỉ cách đây khoảng mười năm thôi, xung quanh chỉ toàn là rừng, trong thị trấn cũng toàn cây cối, vườn rẫy hoang vu, chim, sóc đầy vườn. Giao thông chủ yếu là đường đất nhỏ quanh co. Chợ, trường học còn tạm bợ và rất xa. Thế nhưng, chỉ sau 10 năm thành lập, thị xã Gia Nghĩa đã có bước phát triển nhanh và toàn diện, nhất là về quy hoạch xây dựng đô thị, hệ thống hạ tầng, quy mô dân số, các hoạt động thương mại, dịch vụ. Những con đường nhựa rộng rải đã thay thế những con đường đất bụi đỏ và trơn trượt; hệ thống trường học, chợ, bệnh viện và nhà dân xây dựng kiên cố mọc lên ngày càng nhiều. Nhờ sự đổi thay của thị xã mà người dân chúng tôi có thêm động lực, đổi mới tư duy làm kinh tế, mạnh dạn đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh nên đời sống khấm khá lên từng ngày”.

Nằm ngay trung tâm thị xã Gia Nghĩa, cầu Đác Nông mới được xây dựng hoàn thành với độ cao khoảng 30m, chiều dài 180m bắt qua sông Đác Nông nối liền các phường phía đông với các phường phía tây, tạo nên mối giao thông liên hoàn. Bên dưới cây cầu là Dự án cụm công trình thủy lợi Gia Nghĩa với quy mô diện tích trên 400 ha đang trong qúa trình hoàn thiện, trong đó hồ trung tâm có diện tích hơn 108 ha, tạo mỹ quan và điểm nhấn cho đô thị Gia Nghĩa. Đứng trên cao nhìn xuống, mặt nước hồ trung tâm xanh thẳm nằm lọt thỏm giữa bốn bề đồi núi bao bọc ngày đêm soi bóng các công trình mới xây dựng với kiến trúc hiện đại dọc hai bên bờ hồ, tạo thành phong cảnh hữu tình mà ít nơi nào có được. Như không kìm được cảm xúc của mình, ông Lê Trúc Phương, nguyên Bí thư Huyện ủy Đác Nông bộc bạch: “Là người gắn bó với Gia Nghĩa gần cả cuộc đời và trực tiếp tham gia đấu tranh giải phóng Gia Nghĩa trước đây cũng như xây dựng thị xã sau nay, nay đến tuổi nghỉ hưu được nhìn thấy Gia Nghĩa với hình hài, dáng dấp của một đô thị hiện đại lòng tôi thêm thanh thản. Nếu không thành lập tỉnh Đác Nông thì không biết bao giờ Gia Nghĩa mới có được như ngày hôm nay, chỉ tiếc rằng tuổi đã cao không biết có còn sống đến ngày được chứng kiến Gia Nghĩa xây dựng hoàn chỉnh hay không”.

Nhiều con đường đất đỏ ở đô thị Gia Nghĩa nay được thay bằng những con đường nhựa rộng rãi, thông thoáng.

Chủ tịch UBND tỉnh Đác Nông Lê Diễn cho biết: “Gia Nghĩa nằm ở độ cao trung bình từ 650-700 m so với mực nước biển, với địa hình đồi núi nhấp nhô tạo nên hàng loạt sườn đồi bát úp thoai thoải cao trung bình từ 30-50m; có nhiệt độ trung bình từ 18-25⁰C, nhiều danh lam thắng cảnh, ao hồ, sông suối với diện tích mặt nước chiếm trên 35% diện tích đô thị. Để giữ tối đa cảnh quan, địa hình hiện trạng, mục tiêu của tỉnh là quy hoạch xây dựng Gia Nghĩa hướng tới đô thị “Hiện đại, xanh, sạch đẹp, mang bản sắc văn hoá riêng của vùng Nam Tây Nguyên”, thể hiện vai trò là động lực thúc đẩy sự tăng trưởng chung của tỉnh, có hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị đồng bộ, văn minh, hiện đại. Phấn đấu đến trước năm 2020, xây dựng Gia Nghĩa trở thành đô thị loại III, với quy mô dân số là 110 nghìn”. Điều khác biệt của đô thị Gia Nghĩa là địa hình nhiều đồi dốc, uốn lượn, nhiều cây xanh, nhiều hồ nước tự nhiên nên trong quy hoạch và xây dựng tuân thủ quy định không đào ủi, san lấp mặt bằng; mật độ xây dựng thấp chỉ khoảng 30% diện tích đất đô thị, diện tích cây xanh chiếm khoảng 20%, đồng thời hạn chế xây dựng các công trình, kiến trúc cao tầng, nhà ống và các công trình đều có dãy cây xanh, thảm cỏ tạo không diện rộng và đẹp cho đô thị. Để biến mục tiêu đó thành hiện thực, được sự đồng ý và hỗ trợ của Chính phủ, Đác Nông đã chọn Công ty JINA ARCHITECCTS Co.Ltd (Hàn Quốc) tư vấn lập đồ án quy hoạch chung xây dựng đô thị Gia Nghĩa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, với ý tưởng mở rộng diện tích đô thị Gia Nghĩa lên 76.490 ha, gấp 2,67 lần thị xã hiện nay, quy mô dân số là 250 nghìn người và xây dựng Gia Nghĩa hướng tới đô thị “Sinh thái, công nghiệp và du lịch”.

Trong tương lai, đô thị Gia Nghĩa giữ vai trò quan trọng trong mối quan hệ với vùng Đông Nam bộ và TP. Hồ Chí Minh với Tây Nguyên, đồng thời là một trong những đô thị lớn phát triển du lịch sinh thái và dịch vụ-thương mại, xứng tầm là một đô thị trọng điểm trên Cao Nguyên.