Bộ tư lệnh chiến dịch do Trung tướng Hoàng Minh Thảo làm Tư lệnh, Đại tá Đặng Vũ Hiệp làm Chính ủy. Lực lượng tham gia chiến dịch có 5 sư đoàn bộ binh (10, 320, 316, 3 và 968), 4 trung đoàn pháo binh độc lập (25, 95B, 271, 95), Trung đoàn 198 và 2 tiểu đoàn đặc công (14, 27), 2 trung đoàn pháo binh (40, 675), 3 trung đoàn phòng không (232, 234, 593), Trung đoàn Tăng-Thiết giáp 273, hai trung đoàn công binh (7, 575), Trung đoàn thông tin 29 và lực lượng vũ trang các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Quảng Đức.
 |
| Tấn công, đánh chiếm trại Mai Hắc Đế, thị xã Buôn Ma Thuột trong Chiến dịch Tây Nguyên, tháng 3/1975. Ảnh tư liệu |
Thực hiện nhiệm vụ nghi binh, tạo thế chiến dịch, đầu tháng 3/1975, Bộ tư lệnh chiến dịch sử dụng Sư đoàn 968 hoạt động nghi binh ở khu vực Bắc Tây Nguyên khiến Sư đoàn 23 địch phải chuyển một bộ phận lực lượng từ Buôn Ma Thuột lên Kon Tum, Pleiku đối phó.
Theo kế hoạch, ngày 4/3, bộ đội ta chính thức nổ súng mở Chiến dịch Tây Nguyên. Từ ngày 4 đến 9/3, quân ta đánh cắt giao thông trên các đường số 19, 21, cô lập Tây Nguyên với vùng Duyên hải miền Trung, chia cắt đường số 14 để cô lập hai khu vực Bắc Tây Nguyên với Nam Tây Nguyên; tiến công lần lượt đánh chiếm quận lỵ Thuần Mẫn (8/3), Đức Lập (9/3), cô lập triệt để Buôn Ma Thuột.
Thừa thắng, trong 2 ngày 10 và 11/3, quân ta tiến công thị xã Buôn Ma Thuột, đánh thắng trận then chốt 1 của chiến dịch. Tiếp đó, từ ngày 14 đến 18/3, ta đập tan cuộc phản kích của Sư đoàn 23 trong trận Nông Trại-Chư Cúc, thực hiện thắng lợi trận then chốt thứ 2.
Bị thất bại và trước sức uy hiếp mạnh mẽ của quân ta, từ ngày 15/3, quân địch rút khỏi Kon Tum, Pleiku theo đường số 7 hòng co cụm về vùng đồng bằng ven biển Khu 5. Không bỏ lỡ thời cơ, bộ đội ta kịp thời truy kích, tiêu diệt gần hết quân địch rút chạy trên đường số 7, với các trận Cheo Reo (từ ngày 17 đến 19/3), Củng Sơn (24/3), giành thắng lợi trong trận then chốt thứ ba…
Sau đó, quân ta phát triển chiến đấu xuống vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, phối hợp với quân và dân địa phương lần lượt giải phóng các tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa, kết thúc chiến dịch vào ngày 3/4/1975.
Chiến dịch Tây Nguyên, mở đầu Cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 thắng lợi vang dội có ý nghĩa to lớn cả về chính trị và quân sự. Xét trên phương diện nghệ thuật thì Chiến dịch Tây Nguyên có bước phát triển cao, thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau đây:
Trước hết, ta chọn đúng hướng và mục tiêu tiến công chủ yếu. Xác định đúng đắn các hướng và mục tiêu của chiến dịch, nhất là hướng và mục tiêu chủ yếu là một trong những vấn đề rất quan trọng bảo đảm cho chiến dịch thắng lợi. Trong Chiến dịch Tây Nguyên, ta đã chọn đúng hướng chủ yếu là Nam Tây Nguyên và chọn đúng mục tiêu tiến công chủ yếu là Buôn Ma Thuột. Như vậy, ta đã điểm đúng huyệt, đánh vào nơi rất hiểm yếu của địch.
Thực tiễn chiến dịch cho thấy, trong trận Buôn Ma Thuột, ta có điều kiện triển khai binh lực và thực hiện tiến công bằng sức mạnh binh chủng hợp thành với quy mô lớn đã giành thắng lợi oanh liệt, làm đảo lộn thế phòng thủ của địch, buộc chúng phải rút bỏ Kon Tum, Pleiku tạo điều kiện cho chiến dịch phát triển tiến tới thắng lợi.
Hai là, ta thực hiện nghệ thuật nghi binh, tạo thế, giữ vững quyền chủ động tiến công trong suốt quá trình chiến dịch. Đây là nét nổi bật cũng là thành công lớn của ta ở chỗ tiến hành một loạt các biện pháp nghi binh rất công phu, tích cực. Đó là trên hướng Kom Tum, Pleiku ta sử dụng Sư đoàn 968 và lực lượng vũ trang hai tỉnh hoạt động nghi binh khiến địch càng tin ta tiến công ở Bắc Tây Nguyên nên đã thu hút và giam chân khối chủ lực cơ động của địch, trong khi ta tập trung mở cuộc tiến công ở Nam Tây Nguyên. Nhờ vậy, trong giai đoạn đầu chiến dịch, khi ta thực hiện tiến công ở Nam Tây Nguyên đã khiến địch hoàn toàn bị bất ngờ, dẫn đến hậu quả nhanh chóng thất bại.
Thắng lợi to lớn của Chiến dịch Tây Nguyên đã tạo ra sự thay đổi căn bản về so sánh lực lượng và thế chiến lược có lợi cho ta, còn địch bị suy sụp và tan rã về chiến lược, dẫn đến co cụm và bị động đối phó trên các chiến trường. Chiến thắng Tây Nguyên đã mở ra thời cơ tổng tiến công chiến lược trên toàn miền Nam để quân và dân ta tiếp tục thực hiện các đòn tiến công quân sự lớn, phát triển cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 đi đến thắng lợi hoàn toàn.
T.B (t.h)
