Tiểu đường: Đừng né bác sĩ!

Thứ ba - 16/04/2013 00:53 - Đã xem: 1094

Bệnh tiểu đường sở dĩ nặng là vì nhiều bệnh nhân, trong số đó đa số nam giới, tìm cách tránh sự thật

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ắt hẳn có lý do khi xếp bệnh tiểu đường vào căn bệnh nghiêm trọng nhất ở các nước Đông Nam Á trong thập niên trước mắt. Quả thật không sai nếu quan sát đợt tầm soát bệnh tiểu đường vừa được thực hiện cho 200 đối tượng nam, nữ ở TPHCM.

Thực tế đau lòng

Điều đáng đề cập đầu tiên là mục tiêu của chương trình tầm soát nhằm phát hiện bệnh tiểu đường nhưng số người muốn biết vướng bệnh chưa lại là thiểu số! Gần 2/3 số người tham dự lại là người đã bị bệnh tiểu đường, một số không ít trong đó thậm chí đã được điều trị từ nhiều năm.

Lý do không ngờ là hơn phân nửa trong số họ từ lâu không hề kiểm soát lượng đường trong máu. Với họ, dường như bệnh tiểu đường chẳng khác cảm cúm thông thường nên thỉnh thoảng chỉ cần đo đường huyết nhân lúc thuận tiện. Nhưng nếu chỉ trách người bệnh thì sai. Họ thờ ơ như thế vì thầy thuốc tuy biên toa năm này qua tháng khác nhưng chưa hề mạnh miệng răn đe chuyện rượu bia, thuốc lá cũng như khuyến cáo về tầm quan trọng của việc kiểm soát đường huyết để ngăn ngừa biến chứng.

Bệnh nhân tiểu đường cần kiểm tra đường huyết thường xuyên. Ảnh: NGỌC DUNG

Tệ hơn nữa là nhiều người biết rõ hơn ai hết là lượng đường trong máu của họ khó có trị số khả quan do họ đã không tuân thủ nghiêm túc lời dặn dò của thầy thuốc. Chính vì thế mà họ không muốn đo đường huyết với thầy thuốc đang điều trị để tránh cảnh khó ăn khó nói. Với số bệnh nhân này, đường huyết nếu không đo thì xem như… ổn định. Họ muốn né tránh thầy thuốc mà không biết di chứng nghiêm trọng của bệnh tiểu đường trên não, tim, thận, mắt…

Đừng đánh giá quá hời hợt

Hai lý do vừa kể khiến bệnh tiểu đường luôn chiếm “kèo trên”. Đã gọi là bệnh vì tăng đường trong máu mà không kiểm soát đường huyết thì còn gì để bàn cãi. Tuy vậy, đo đường huyết lúc bụng đói lại không chính xác. Trước hết, lượng đường trong máu lúc bụng đói chỉ phản ảnh hàm lượng đường huyết ngay vào thời điểm xét nghiệm. Nói cách khác, thầy thuốc không thể đánh giá diễn tiến trong những ngày trước đó cũng như tiên lượng về sau.

Hơn thế nữa, lượng đường trong máu đo buổi sáng sớm lúc chưa ăn vẫn có thể tăng cao, cho dù đường huyết vào đêm hôm trước thậm chí bình thường, vì nhiều lý do như nếu tuyến thượng thận hoạt động cường điệu trong đêm trước đó vì bệnh nhân thức khuya, làm việc căng thẳng hay mất ngủ; uống thuốc cảm, thuốc kháng viêm thuộc loại corticosteroid hay thuốc ngừa thai…

Đúng bệnh mới mong đúng thuốc

Vì thế, trong trường hợp nghi ngờ, nhiều thầy thuốc thường cho xét nghiệm đường huyết 2 giờ sau khi ăn, thậm chí sau khi ăn ngọt. Ở người bình thường, đường huyết cho dù ăn ngọt bao nhiêu vẫn trở lại bình thường sau 2 giờ. Ở người tiểu đường, tiến trình này tất nhiên chậm hơn nhưng thông thường thì lượng đường trong máu sau khi ăn 2 giờ không cao hơn 180 mg nếu được điều trị hiệu quả. Chính xác hơn nữa là nên xét nghiệm khác, tuy tốn kém hơn, đó là xét nghiệm mang tên HbA1c.

Dựa vào đặc điểm là huyết cầu tố loại A1c có đặc tính kết dính với lượng đường trong máu trong suốt quá trình tồn tại của huyết cầu, nghĩa là tròm trèm 100 ngày, nên thầy thuốc có thể đánh giá diễn tiến của bệnh tiểu đường trong nhiều tuần trước đó thông qua tỉ lệ huyết cầu tố có dính chất đường. Tỉ lệ này càng cao chứng tỏ đường huyết trong 2-3 tháng trước đó hoặc đã liên tục tăng cao nhiều ngày hoặc đã dao động bất thường. Cả 2 trường hợp đều bất lợi cho người bệnh tiểu đường vì là đòn bẩy của biến chứng trên tim, thận, não, mắt…

Bệnh không chờ, họa không đợi

Con số thống kê chính thức bao giờ cũng chỉ là phần nổi của tảng băng rất sâu. Bệnh tiểu đường sở dĩ nặng là vì nhiều bệnh nhân, trong số đó đa số nam giới, theo kết quả thống kê hẳn hòi, tìm cách tránh sự thật. Tệ hơn nữa là biết bệnh rồi nhưng vẫn né thầy thuốc. Với xét nghiệm HbA1c hầu như hết đường chối cãi. Phí tổn cho một lần xét nghiệm HbA1c không cao hơn giá của 2 tô phở. Liệu có nên mỗi 6 tháng nhịn ăn phở 2 lần để kịp thời phát hiện bệnh tiểu đường? Ngày nào còn người dành tiền ưu tiên cho tô phở thì bệnh tiểu đường chắc chắn là “cơn đại dịch của thế kỷ”!.

Với bệnh tiểu đường không thể bắt chước đà điểu vùi đầu xuống cát. Không nên né tránh sự thật mà nên điều trị đúng theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.

BS LƯƠNG LỄ HOÀNG (Phòng Điều trị nội khoa, Trung tâm Ôxy cao áp - TPHCM)

Nguồn tin: Người Lao Động