Thượng viện Mỹ thông qua dự luật cho kiện Ả Rập Saudi vụ 11-9

Dự luật nói trên – JASTA (tạm gọi là Đạo luật chống tài trợ khủng bố) - bị Nhà Trắng phản đối dẫn đến việc bị đình trệ suốt nhiều tháng qua.

Những người tài trợ dự luật bao gồm Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Cornyn và Thượng nghị sĩ Dân chủ Chuck Schumer - hai nhân vật tên tuổi của lưỡng đảng. Hôm 17-5, sau cuộc bỏ phiếu trực tiếp, dự luật đã được Thượng viện Mỹ thông qua.

Sắp tới, JASTA sẽ được gửi đến Hạ viện, nơi Ủy ban Tư pháp dự kiến tổ chức phiên điều trần về biện pháp thực thi trong tương lai gần. Trước đây, Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan, người của đảng Cộng hòa, bày tỏ lo ngại về JASTA.

Tòa tháp đôi WTC bị khủng bố ngày 11-9-2001. Ảnh: REUTERS

Nếu trở thành luật, JASTA sẽ dỡ bỏ quyền miễn trừ quốc gia vốn ngăn cản các vụ kiện nhằm vào các chính phủ và các nước bị cho là dính líu tới các vụ khủng bố trên đất Mỹ. Ví dụ, JASTA cho phép những người sống sót và gia đình các nạn nhân vụ khủng bố 11-9-2001 kiện Ả Rập Saudi cũng như một số nước liên quan để đòi bồi thường thiệt hại.

ITrong trường hợp này, các vụ kiện sẽ do Tòa án liên bang ở New York – Mỹ phân xử. Bên nguyên sẽ phải chứng minh Riyadh đã tham gia các vụ tấn công vào Trung tâm Thương mại Thế giới (WTC) và Lầu Năm Góc. Trước đó, gia đình Hoàng tử Bandar bin Sultan – Đại sứ Ả Rập Saudi tại Mỹ năm 2001 - bị cáo buộc tài trợ 130.000 USD cho một kẻ huấn luyện của 2 tên không tặc.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Josh Earnest cảnh báo Tổng thống Barack Obama chắc chắn sẽ không chấp nhận dự luật, đồng thời sẽ sử dụng quyền phủ quyết để bác bỏ.

Chính phủ Mỹ dường như muốn bảo vệ liên minh với “vương quốc dầu mỏ” nên cố tình làm ngơ và bao che cho hoàng gia Ả Rập Saudi, theo báo cáo điều tra của Quốc hội Mỹ rò rỉ trên tờ The New York Post.

Tuy nhiên, luật sư James Kreindler đại diện cho gia đình các nạn nhân vụ 11-9-2001 cho rằng sẽ là “điên rồ” nếu Tổng thống Obama phủ quyết nỗ lực của lưỡng đảng Mỹ nhằm đòi quyền lợi cho các nạn nhân của vụ tấn công khủng bố tồi tệ nhất trong lịch sử nước này.

Ngoài việc phủ nhận tham gia vụ khủng bố 11-9-2001, Ngoại trưởng Ả Rập Saudi Adel al-Jubeir hồi tháng 3 dọa bán 750 tỉ USD trị giá tài sản của Mỹ nếu JASTA trở thành luật. Trong một tuyên bố hôm 17-5, ông Al-Jubeir mô tả Quốc hội Mỹ đang “biến luật pháp quốc tế thành luật rừng”.

Riyadh có vẻ không dọa suông bởi theo thông báo ngày 16-5 của Bộ Tài chính Mỹ, tính đến tháng 3-2016, Ả Rập Saudi nắm giữ lượng trái phiếu kho bạc Mỹ trị giá 116,8 tỉ USD. Như vậy, Ả Rập Saudi là chủ nợ lớn thứ 13 của Mỹ.

Lúc này, Thượng nghị sĩ Cornyn khẳng định dự luật không nhắm vào Ả Rập Saudi. Dù vậy, ông nhắc tới việc vẫn còn 28 trang tài liệu mật trong báo cáo điều tra về vụ 11-9 vẫn chưa được công khai. Các nhà phân tích cho rằng chúng có thể đề cập tới sự liên quan của Ả Rập Saudi.