Cơn địa chấn bitcoin

Ngày 28.2, sàn giao dịch bitcoin lớn nhất thế giới một thời Mt.Gox đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản sau khi thông báo mất trộm số tiền ảo trị giá gần nửa tỉ USD. Trong cuộc họp báo tại Tokyo, Giám đốc điều hành Mt.Gox Mark Karpelès xác nhận công ty này mất gần 750.000 bitcoin của khách hàng cộng với khoảng 100.000 bitcoin của họ.

Với giá mỗi bitcoin hiện nay khoảng 565 USD, số tiền ảo mất trộm lên đến 480 triệu USD, tương đương 7% lượng bitcoin trên toàn cầu, theo Reuters. Ông Karpelès cho biết vụ trộm xuất phát từ lỗi kỹ thuật của hệ thống song không nói thêm chi tiết. “Có một số điểm yếu trong hệ thống và các bitcoin đã biến mất. Tôi xin lỗi vì gây ra rắc rối”, Karpelès nói.

Cái chết được báo trước

Vụ biến mất bí ẩn làm nổi bật những nguy cơ của các loại tiền tệ chỉ hiện hữu trên mạng và không được bảo đảm bởi một ngân hàng trung ương nào. Do Mt.Gox không được một cơ quan quản lý quốc gia nào giám sát, nên số bitcoin ký gửi của các nhà đầu tư xem như mất trắng.

Với những người chỉ trích, Mt.Gox đại diện cho mọi nỗi nghi ngại dành cho một hệ thống phi tập trung, nặc danh và thiếu kiểm soát. Mt.Gox “nhắc nhở chúng ta về khía cạnh tiêu cực của các tiền tệ phi tập trung và không được điều chỉnh. Sẽ không có Cục Dự trữ liên bang hoặc IMF (Quỹ tiền tệ quốc tế) ra tay giải cứu. Không có bảo hiểm tiền gửi”, Giáo sư Campbell Harvey ở Trường kinh doanh Fuqua thuộc Đại học Duke (Mỹ) nói với AP.

Chỉ vài giờ trước khi Mt.Gox đệ đơn xin bảo hộ phá sản, Bộ trưởng Tài chính Nhật Taro Aso tuyên bố sự sụp đổ của sàn giao dịch là không thể tránh khỏi. “Không ai công nhận chúng là tiền thật. Tôi đã thấy trước vụ sụp đổ thế này”, ông Aso nói. Trong khi đó, các nhà quản lý tài chính Nhật từ chối can thiệp vào tình hình của Mt.Gox, nói rằng họ không có thẩm quyền với thứ không phải là tiền thật.

Thông báo của Mt.Gox khép lại nhiều tuần lễ đồn đoán xung quanh số phận của sàn giao dịch này. Mt.Gox đã đóng băng việc rút bitcoin của các nhà đầu tư vào ngày 7.2 và thông tin về vụ trộm thế kỷ đã rộ lên trong tuần qua, giữa lúc sàn Mt.Gox ngưng toàn bộ hoạt động giao dịch.

Vụ trộm thế kỷ

Theo một tài liệu được cho là của Mt.Gox rò rỉ trên mạng trong những ngày qua, vụ trộm đã “diễn ra vài năm mà không ai lưu ý”. Nghĩa là những kẻ tấn công đã thâm nhập từ lâu trước khi giá trị của bitcoin gia tăng chóng mặt vào năm ngoái. Vụ rò rỉ khiến giá của bitcoin sụt giảm 25%. Ngoại trừ việc đổ lỗi cho tin tặc và lỗi hệ thống, Mt.Gox không đưa ra lời giải thích chính thức nào. Hãng Reuters dẫn lời giới chuyên gia nhận định nguyên nhân có thể xuất phát từ tin tặc hoặc sự lỏng lẻo của Mt.Gox hoặc cả hai.

Dựa vào tài liệu của Mt.Gox, tờ The Verge nhận định có nhiều bất thường trong câu chuyện của sàn này. Theo đó, rất khó hiểu khi vụ trộm quy mô lớn diễn ra trong thời gian dài mà không ai chú ý. “Ngay cả việc kiểm toán cẩu thả nhất cũng cho thấy điều bất thường, rằng số tiền đang chảy ra khỏi tài khoản của Mt.Gox song công ty không kêu gọi giúp đỡ cho đến tận phút cuối cùng, khi khoản thâm hụt đã quá lớn đến nỗi không thể tiếp tục hoạt động”, tờ báo viết.

Theo The Verge, một số thành viên cộng đồng bitcoin thậm chí nghi ngờ vụ trộm có thể là một vụ dàn dựng từ bên trong. Tuy Karpelès được xem như vô can vì Mt.Gox là đứa con tinh thần của ông, những người còn lại trong số 18 nhân viên vận hành Mt.Gox thì không thoát khỏi ánh mắt dò xét. Theo Reuters, cần phải chờ đợi để biết chính xác điều gì dẫn đến vụ trộm chấn động cộng đồng bitcoin nói trên. 

Về đâu bitcoin ?

Vụ phá sản của Mt.Gox mang lại tổn thất lớn về uy tín cho bitcoin. Tuy nhiên, những người ủng hộ loại tiền ảo này đã nhanh chóng tách bạch bitcoin với Mt.Gox, nói rằng sàn giao dịch ở Tokyo chỉ là một trường hợp đơn lẻ bắt nguồn từ sự lỏng lẻo về kỹ thuật và tiềm năng của bitcoin vẫn rất lớn. Những người khác thì lập luận Mt.Gox chính là một bài học kinh nghiệm cho các sàn giao dịch khác trong việc phát triển loại tiền tệ non trẻ. Bản thân Giám đốc điều hành Mt.Gox Karpeles cũng tán đồng quan điểm này trong thông báo phá sản, nói rằng bitcoin vẫn “khỏe mạnh” và “phát triển”.

Ken Shishido, một trong những nhà đầu tư mất trắng bitcoin ở Mt.Gox, nói với Reuters anh chấp nhận tổn thất như là cái giá của việc cách mạng hóa hệ thống tài chính toàn cầu. “Thuở sơ khai của xe hơi, các vụ tai nạn xảy ra vì không có đèn giao thông hoặc vạch cho người đi bộ. Song chúng ta đã không cấm xe hơi”, Shishido nói. Tuy nhiên, cựu chuyên viên của Cục Dự trữ liên bang Mỹ Mark Williams nhận xét sự suy tàn của Mt.Gox biểu thị các vấn đề lớn hơn trong hệ thống. Theo ông Williams, tổn thất gần nửa tỉ USD của Mt.Gox là lỗ thủng của quả bong bóng lòng tin cần thiết để giữ cho bất kỳ hệ thống tài chính nào tồn tại.

“Việc Mt.Gox sụp đổ không mấy ngạc nhiên, điều ngạc nhiên là mức độ thiếu kiểm soát trên sàn giao dịch bitcoin lớn nhất. Các khách hàng trông cậy vào họ và họ không chú tâm bảo đảm cho sự an toàn của khách hàng. Làm sao họ có thể tin cậy một ai khác?”, ông Williams nói với NBC News. 

Sơn Duân